حسابرسی: اصول، فرآیندها و اهمیت
مقدمه
حسابرسی یکی از ابزارهای مهم در سیستم‌های مالی و مدیریتی و حسابداران است که از طریق بررسی دقیق اطلاعات مالی و اجرایی، صحت و درستی گزارشها و عملکردها را مورد ارزیابی قرار میدهد. هدف اصلی از انجام عملیات کنترل، اطمینان از رعایت استانداردهای مالی و شفافیت در گزارش‌دهی است. در این مقاله، به بررسی کلیات و جزئیات حسابرسی پرداخته و اهمیت این فرآیند در بهبود عملکرد سازمان‌ها را مورد بحث قرار خواهیم داد.
تعریف حسابرسی
به معنای بررسی و ارزیابی اطلاعات مالی و عملکردی سازمان‌ها به منظور اطمینان از صحت و دقت گزارشها است. حسابرسان با استفاده از روشها و تکنیک‌های مختلف، سعی در کشف انحرافات یا خطاهای احتمالی در صورتهای مالی دارند و گزارشهای خود را به مدیران، سهامداران و سایر ذینفعان ارائه می‌کنند.
حسابرسی به دو نوع کلی تقسیم میشود: داخلی و خارجی. حسابرسی داخلی توسط کارکنان داخلی سازمان انجام میشود و هدف آن اطمینان از عملکرد بهینه سازمان و کشف نقاط ضعف مدیریتی است. در مقابل، مدل خارجی توسط شرکتهای مستقل انجام میشود و گزارش آن به سهامداران و نهادهای قانونی ارائه می‌گردد. همچنین حسابرسی برای اطمینان از تهیه صورتهای مالی مطابق با استانداردهای حسابداری مربوط به آن انجام میشود. روند صورت بندی در حسابررسی به سه حالت مختلف انجام میشوند که آن سه دسته عبارتند از : صورت درآمد، تراز نامه و صورت جریان وجوه نقد.
صورتهای مالی به صورت داخلی توسط مدیریت و با استفاده از استانداردهای حسابداری مرتبط، مانند استانداردهای بین المللی گزترشگری مالی (IFRS) یا اصول پذیرفته شده حسابداری (GAAP) تهیه می شود. آنها برای ارائه اطلاعات مفید به کاربران زیر توسعه یافته اند:
سهامداران
طلبکاران
نهادهای دولتی
مشتریان
تامین کنندگان
شرکا
صورتهای مالی فعالیتهای عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی یک شرکت را از طریق معاملات ثبت شده مختلف نشان میدهد. از آنجایی که صورتهای مالی به صورت داخلی تهیه می شوند، خطر رفتار متقلبانه تهیه کنندگان این صورتها زیاد است. بدون مقررات و استانداردهای مناسب، تهیه کنندگان می توانند به راحتی موقعیت های مالی خود را نادرست معرفی کنند تا شرکت را سود آورتر و موفق تر از آنچه واقعا هست نشان دهند. به همین دلیل حسابررسی در فرآیند شفافیت مالی و اطمینان از اینکه شرکتها موقعیت مالی خود را به درستی و به شکل منصانه معرفی کنند بسیار مهم است.
اهمیت حسابرسی
اهمیت این تخصص در سیستم‌های مالی و مدیریتی به دلایل زیر حائز توجه است:
شفافیت مالی: یکی از مهم‌ترین اهداف، ایجاد شفافیت در گزارشهای مالی است. سازمان‌ها موظف به ارائه گزارشهای دقیق و شفاف به سهامداران و ذینفعان هستند و این ح.زه کاری به این فرآیند کمک می‌کند.
کاهش ریسک تقلب: از آنجایی که حسابرسان به صورت مستقل به ارزیابی صورتهای مالی می‌پردازند، احتمال تقلب یا خطا در گزارشها کاهش می‌یابد.
بهبود کنترل‌های داخلی: حسابرسان داخلی به مدیران کمک می‌کنند تا کنترل‌های داخلی موثری ایجاد کرده و نقاط ضعف سازمان را شناسایی و رفع کنند.
اطمینان‌بخشی به سرمایه‌گذاران: باعث میشود که سرمایه‌گذاران و سهامداران به گزارشهای مالی سازمان اعتماد کنند و تصمیم‌گیری‌های بهتری داشته باشند.
فرآیند حسابرسی
فرآیند معمولاً شامل مراحل زیر است:
برنامه‌ریزی: در این مرحله، حسابرس برنامه‌ای دقیق برای اجرای حسابرسی تهیه می‌کند و به جمع‌آوری اطلاعات اولیه می‌پردازند.
اجرا: حسابرس در این مرحله به بررسی مستندات مالی و غیرمالی سازمان پرداخته و صحت گزارشها را ارزیابی می‌کند.
گزارش‌دهی: پس از انجام بررسی‌ها، حسابرسان گزارشی تهیه کرده و نتایج را به مدیران یا سهامداران ارائه می‌کنند.
پیگیری: در نهایت، حسابرسان ممکن است توصیه‌هایی برای بهبود عملکرد سازمان ارائه داده و اجرای این توصیه‌ها را پیگیری کنند.
استانداردها
حسابرسی باید بر اساس استانداردهای خاصی انجام شود تا اعتبار و دقت آن تضمین گردد. در این راستا، نهادهای بین‌المللی مانند «فدراسیون بین‌المللی حسابداران» (IFAC) و «هیئت استانداردهای بین‌المللی» (IAASB) استانداردهای لازم برای انجام را تدوین کرده‌اند. این استانداردها شامل مواردی همچون استقلال حسابرسان، برنامه‌ریزی دقیق، مستندسازی مناسب و گزارش‌دهی شفاف می‌باشد.
چالش‌ها
هرچند حسابرسی یکی از ابزارهای مهم برای تضمین شفافیت و صحت اطلاعات مالی است، اما این فرآیند با چالش‌هایی نیز همراه است. برخی از مهم‌ترین چالش‌های آن شامل موارد زیر است:
پیچیدگی مقررات: تغییرات مداوم در قوانین و مقررات مالی می‌تواند فرآیند را پیچیده‌تر کند و نیاز به تخصص بیشتر حسابرسان داشته باشد.
فشار زمانی: در برخی موارد، حسابرسان با فشار زمانی برای ارائه گزارشها مواجه هستند که می‌تواند به کاهش کیفیت کار منجر شود.
تعامل با مدیران: گاهی اوقات مدیران سازمان‌ها ممکن است از همکاری کامل با حسابرسان خودداری کنند یا اطلاعات کافی ارائه ندهند که این موضوع می‌تواند فرآیند را مختل کند.
همانطور که قبلا ذکر آن گذشت حسابرسی به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم میشود. در اینجا به توضیح بیشتر در مورد این دوسته خواهیم پرداخت.
حسابرسی داخلی:
ممیزی داخلی توسط کارکنان یک شرکت یا سازمان انجام می شود. گزارشهای این نوع از حسابرسی ها معمولا در خارج از شرکت منتشر نمی شوند. در عوض آنها برای استفاده مدیران و سایر ذینفعان داخلی مورد استفاده قرار می گیرند. ممیزی داخلی برای بهبود تصمیم گیری در یک شرکت با ارائه اقلام قابل اجرا به مدیران برای بهبود فاکتورهای کنترل داخلی مورد استفاده قرار می گیرد. این گزارشها همچنین تمرینی برای آمادگی در جهت رعایت اصولی و درست قوانین نقش سودمند و مفیدی را ایفا می نمایند. از سوی دیگر تیمهای مدیریتی می توانند قبل از اجازه دادن به حسابرسان خارجی برای بررسی صورتهای مالی، از حسابرسی داخلی برای شناسایی ایرادات یا ناکارآمدی های درون شرکت استفاده کنند.
حسابرسی خارجی:
ممیزی خارجی که توسط سازمانهای خارجی و اشخاص ثالث انجام میشود. آنها نظرات بی طرفانه ای را ارائه میدهند. آنها برای پرهیز از اشتباه یا تحریف در صورتهای مالی شرکتها مورد استفاده قرار می گیرند. ممیزهای خارجی به زینفعان اجازه میدهد که با اطمینان در مورد فرآیند شرکت تصمیم گیری کنند مهم است. میتوان گفت که تفاوت اساسی بین حسابرس داخلی و خارجی در این است که حسابرس خارجی مستقل است. این بدین معناست که آنها بدون تاثیر از کارفرما و با استقلال کامل نظرات مفید و بی طرفانه ای ارائه دهد. بسیاری از شرکتهای شناخته شده و قدرتمند حسابداری برای تکمیل پروژه های خود از حسابرسان خارجی استفاده می کنند. شرکتهای که به اسم چهار بزرگ که شهرت جهانی در حسابداری دارند نیز از این فرآیند بهره می گیرند. (پرایز واتر هاوس کوپرز، دیلویت، ارنست اند یانگ، کی پی ام جی)
